تعمیر هارد دیسک های اینترنال و اکسترنال
تعمیر هارد دیسک های اینترنال و اکسترنال
هارد دیسک ها را به شکل های مختلف دسته بندی و تقسیم بندی می شوند. یکی از انواع تقسیم بندی بر اساس شکل و محل کلی استفاده آنهاست. هارد دیسک های اینترنال یا داخلی و هارد دیسک های اکسترنال یا بیرونی.
هارد دیسک های اینترنال
هارد دیسک هایی که در درون سیستم های رایانه ای اعم از رایانه های شخصی، لپتاپ و سرور ها نصب می شوند و به طور مستقیم از با استفاده از درگاه های SATA ، SAS و یا درگاه های داخلی دیگر به مادربورد متصل می شوند؛ هارد دیسک های اینترنال نامیده می شوند. این نوع از هارد دیسک ها معمولا از اتصال داده و برق جدا گانه استفاده می کنند. به وسیله پیچ یا مکانیزم های دیگر در محل نصب مهار می شوند و معمولا بدون خاموش کردن و باز کردن دستگاه امکان جدا کردن آنها وجود ندارد. البته در سرور ها معمولا هارد دیسک های اینترنال را می توان بدون باز کردن و یا در بعضی موارد حتی خاموش کردن دستگاه از سیستم جدا کرد. این نوع هارد دیسک ها در دو نوع کلی 2.5 و 3.5 اینچی تولید می شوند و و بدلیل قرار گیری آنها درون سیستم، فاقد پوشش های محافظ هستند.
هارد دیسک های اکسترنال
این نوع از هارد دیسک ها برای استفاده بیرون از دستگاه طراحی شده اند. در گاه ارتباطی آنها معمولا USB و یا Thunderbolt است. از این هارد دیسک ها برای ذخیره سازی نسخه های پشتیبان اطلاعات و جابحایی اطلاعات استفاده می شود. هارد دیسک های اکسترنال در واقع همان نمونه های اینترنال هستند، که درون یک قاب محافظ قرار گرفته اند. این نوع از هارد دیسک ها می توانند از یک کابل برای تامین جریان برق و انتقال اطلاعات استفاده کنند و یا به یک منبع تغذیه مجزا برای تامین توان مجهز باشند.
از نظر شکل و اندازه هارد های اکسترنال دو مدل قابل حمل و رو میزی را شامل می شوند. مدل های قابل حمل در واقع یک هارد دیسک 2.5 اینچی معمولا درون یک قاب محافظ و به همراه یک بورد برای تبدیل رابط Sata به USB هستند. مدل های رومیزی از نظر ابعاد بزرگتر بوده و وزن بیشتری نیز دارند. هارد دیسک استفاده شده درون آنها از نوع 3.5 اینچی است و برای عملکرد به منبع برق جداگانه نیاز دارند.
تعمیرات هارد دیسک های اینترنال
انجام تعمیرات برروی هارد دیسک های اینترنال فرآیند ساده ای دارد. این هارد دیسک قاب محافظی ندارند و به دلیل استفاده از پورت های داخلی راحت تر به دستگاه های تعمیر هارد دیسک متصل میگردند و دسترسی دستگاه به اطلاعات و تنظیمات سخت افزاری آنها راحت تر است. بسیاری از تعمیرات نرم افزاری و حتی سخت افزاری را می توان بدون نیاز به باز کردن آنها و ایجاد آسیب های فیزیکی و یا حتی بدون ابطال گارانتی برروی آنها انجام داد. همه این موارد بدلیل استفاده از درگاه های سخت افزاری سطح پایین (همچون Sata و SAS) و امکان دسترسی مستقیم به بورد اصلی دستگاه است.
البته در نمونه های 2.5 اینچی یا در اصطلاح لپتاپی، مخصوصا مدل های جدید تر (بعد از سال 2020) محدودیت هایی وجود دارد؛ اما بخش عمده ای از فعالیت های تعمیری به راحتی برروی آنها قابل انجام است.همچنین در دیسک های اینترنال به دلیل اتصال مستقیم درگاه ارتباطی با چیپ کنترلر روی بورد، فرآیند های بازیابی اطلاعات نیز با پیچیدگی کمتری صورت می گیرد.
تعمیرات در هارد دیسک های اینترنال به دو بخش کلی نرم افزاری و سخت افزاری تقسیم می شوند. تعمیرات نرم افزاری می تواند از یک پاکسازی ساده تا برنامه ریزی مجدد Firmware هارد دیسک باشد. برای انجام این تعمیرات به هیچ عنوان نیاز با باز شدن سیلندر هارد دیسک وجود ندارد. تنها در برخی مواقع لازم است که بورد هارد دیسک که توسط پیچ به زیر سیلندر متصل شده از آن جدا شده و پس برنامه ریزی صحیح مجددا متصل گردد.تعمیرات نرم افزاری غالب مشکلات معمول هارد دیسک ها را پوشش می دهند و بخش عمده ای از موارد مراجعه هارد دیسک ها خراب از این طریق بر طرف می گردد.
تعمیرات سخت افزاری هارد دیسک از سوی دیگر خود به دو گروه قابل تفکیک هستند. تعمیرات بورد و تعمیرات سیلندر. تعمیرات سخت افزاری بورد می تواند شامل تعویض یک قطعه کوچک معیوب تا کنترلر های اصلی و یا حتی تعویض کل بورد باشد. بسته به تشخیص تعمیرکار متخصص، در صورت نیاز به تعویض بورد به یک قطعه اهدا کننده نیاز است؛ که بورد آن از نظر فیزیکی و سریال ساخت شباهت 100 درصدی با هارد خراب داشته باشد و فرآیند تعویض بورد به سادگی باز کردن و بستن چند پیچ نیست.
در زمان تعویض بورد هارد دیسک، حتی در صورت که مدل قطعه اهدا کننده با قطعه معیوب دقیق یکی باشد؛ لازم است اطلاعات نرم افزاری ذخیره شده برروی بورد معیوب از روی آن خوانده شده و در بورد جدید برنامه ریزی گردد. این اطلاعات برای عملکرد صحیح هارد دیسک ها حیاتی هستند. البته در مواردی که این اطلاعات نیز از بین رفته باشد بعضا از طریق نرم افزار و سخت افزار های مخصوص تعمیر هارد این امکان فراهم شده است که، این اطلاعات بازسازی شده و برروی بورد جدید ذخیره گردد.
تعمیرات هارد دیسک های اکسترنال
همانطور که گفته شد، هارد دیسک های اکسترنال در واقع همان هارد دیسک های اینترنال هستند که درون قاب های محافظ قرار گرفته اند. به همین دلیل بخش عمده ای از فرآیند تعمیرات آنها و بازیابی اطلاعات مشابه است. اما در این میان تفاوت هایی نیز وجود دارد. اولین و مهم ترین تفاوت و در واقع مانع درگاه USB است که هارد های اکسترنال از آن استفاده می کنند.
درگاه USB امکان دسترسی در سطح سخت افزاری به دستگاه های تعمیرات هارد دیسک نمی دهد و گزینه های در دسترس با استفاده از USB بسیار محدود هستند. به همین دلیل اولین اقدام حذف پورت USB و مدار واسط آن و دسترسی به درگاه SATA برروی هارد دیسک است.دو مشکل در این راه وجو د دارد. اول نیاز به باز شدن پوسته محافظ هارد دیسک است که فرآیندی مخرب است و گارانتی هارد دیسک را مخدوش خواهد کرد. دومین مشکل این است، در بسیار از مدل های جدید هارد دیسک های اکسترنال قابل حمل اصلا پورت SATA وجود ندارد و مدار واسط و پورت USB مستقیما برروی بورد اصلی هارد دیسک نصب شده اند.
برای حل این مشکل دو راه کار وجود دارد. اولین پیدا کردن یک هارد دیسک اینترنال اهدا کننده با شباهت بسیار زیاد به مدل اکسترنال و جابجایی برد های آنهاست. اما در پله اول پیدا کردن این چنین هارد دیسکی می تواند بسیار مشکل و حتی غیر ممکن باشد و دوم اینکه این کار هزینه تعمیرات را به شدت افزایش می دهد.
راهکار دوم استفاده از بورد هایی است که دقیقا برای این منظور طراحی شده اند. البته این بورد ها نیز قیمت بالایی داشته و تعداد دفعاتی که می توان آنها را مجددا استفاده کرد محدود است. اما بطور کلی این امکان وجود دارد و تنها مساله اصلی هزینه تعمیرات و ارزش این هزینه در برابر اطلاعات از دست رفته است؛ که برای مشتری تعیین می کند این اقدام مقرون به صرفه خواهد بود یا خیر.البته در مورد هارد دیسک های اکسترنال رو میزی خوشبختانه هنوز این مشکل وجود ندارد و هارد های استفاده شده در آنها هارد های 3.5 اینچی معمولی هستند و فرآیند تعمیر آنها خیلی سر راست تر و با درد سر های کمتری است. پس از باز کردن قاب و خروج هارد دیسک از آن بقیه فرآیند تعمیر و بازیابی اطلاعات عینا مشابه هارد دیسک های اینترنال است.